โครงการStARประเทศไทย

16ตุลาคม
2025

ภาคีอนุรักษ์โครงการ StAR Project Thailand ทั้งในและต่างประเทศ ร่วมปล่อยฉลามเสือดาวสามตัวแรกที่ติดตั้งเครื่องส่งสัญญาณเสียงติดตามการเคลื่อนที่คืนสู่ธรรมชาติเป็นครั้งแรกในไทย

16 ตุลาคม 2025

จังหวัดภูเก็ต ประเทศไทย (16 ตุลาคม 2568) – โครงการอนุรักษ์และฟื้นฟูประชากรฉลามเสือดาว หรือ โครงการ StAR ประเทศไทย (Stegostoma tigrinum Augmentation and Recovery) ประสบความสำเร็จในการปล่อยฉลามเสือดาว (Stegostoma tigrinum) ที่ติดตั้งเครื่องส่งสัญญาณเสียง (Acoustic tag) ติดตามการเคลื่อนที่คืนสู่ธรรมชาติจำนวน 3 ตัว จากพื้นที่โรงแรมเกาะไม้ท่อน ซึ่งตั้งอยู่ที่เกาะห่างจากชายฝั่งจังหวัดภูเก็ตไปทางตะวันออกเฉียงใต้ราว 9 กิโลเมตร ในวันที่ 9 กันยายน 2568 ที่ผ่านมา หลังเปิดตัวโครงการอย่างเป็นทางการร่วมกับภาคีความร่วมมือระดับนานาชาติจากหลายภาคส่วน ในเดือนพฤษภาคม 2568 นับเป็นการปล่อยฉลามเสือดาวคืนสู่ธรรมชาติครั้งแรกของประเทศไทย

ฉลามเสือดาวทั้งสามตัว ได้แก่ มาหยา (Maya), สิมิลัน (Similan) และ จิงเจอร์ (Ginger) ที่เกิดจากความสำเร็จของโครงการเพาะพันธุ์ฉลามเสือดาวของอควาเรีย ภูเก็ต (Aquaria Phuket) ปัจจุบันมีอายุเฉลี่ยหนึ่งปีครึ่งและมีความยาวประมาณหนึ่งเมตร ได้รับการอนุบาลโดยเจ้าหน้าที่ดูแลฉลามโครงการ StAR ประเทศไทยเพื่อปรับตัวให้คุ้นเคยกับสภาพแวดล้อมทางทะเลตามธรรมชาติ และฝึกการหาอาหารด้วยตนเองในพื้นที่คอกทะเลบนเกาะไม้ท่อน

นอกจากนี้ เพื่อเป็นการเตรียมความพร้อมของฉลามเสือดาวก่อนปล่อยคืนสู่ธรรมชาติ สัตวแพทย์จากกรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่ง (ทช.) และ โอเชียนปาร์ค ฮ่องกง (Ocean Park Hong Kong) พันธมิตรสำคัญของโครงการ ได้ตรวจและประเมินสุขภาพของฉลามเสือดาวทั้งสามตัวอย่างละเอียด ก่อนการติดตั้งเครื่องส่งสัญญาณเสียงเพื่อติดตามการเคลื่อนที่และปล่อยคืนสู่ธรรมชาติ โดยเครื่องส่งสัญญาณเสียงนี้มีอายุการใช้งานเฉลี่ย 5 ปี และสามารถส่งสัญญาณเสียงความถี่เฉพาะตัวที่ตรวจจับได้โดยเครื่องรับสัญญาณเสียงใต้น้ำ (Acoustic receiver)

โครงการ StAR ประเทศไทยร่วมกับกรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่ง (ทช.) และกรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช (อส.) ติดตั้งเครื่องรับสัญญาณเสียงใต้น้ำบริเวณอ่าวพังงา จํานวน 20 จุด ครอบคลุมพื้นที่จังหวัดพังงา กระบี่ และภูเก็ต เพื่อประโยชน์ในการติดตามการเคลื่อนที่ฉลามเสือดาวหลังการปล่อยสู่ธรรมชาติ พื้นที่ดังกล่าวเป็นพื้นที่ที่อ้างอิงจากข้อมูลโครงการวิทยาศาสตร์พลเมือง ‘Spot the Leopard Shark – Thailand’ ว่าเป็นจุดที่มักพบฉลามเสือดาวและเป็นแหล่งอาศัยสำคัญของฉลามชนิดนี้ เครื่องรับสัญญาณเสียงใต้น้ำถูกติดตั้งครอบคลุมแหล่งดำน้ำที่มีชื่อเสียงในประเทศไทย เช่น หินมูสัง (Shark Point), กองหินบิดะ, บิดะใน, เกาะพีพีเล และเกาะราชาใหญ่ โดยทุกครั้งที่ฉลามที่ติดเครื่องส่งสัญญาณเสียงว่ายเข้ามาในรัศมี 500 เมตร ของเครื่องรับสัญญาณเสียงใต้น้ำ อุปกรณ์จะบันทึกข้อมูลวันที่และเวลาที่ตรวจจับสัญญาณเสียงได้โดยอัตโนมัติ

การปล่อยฉลามเสือดาวครั้งนี้จัดขึ้นอย่างไม่เป็นทางการโดยมีผู้แทนจากพันธมิตรโครงการ StAR ประเทศไทยเข้าร่วม ได้แก่ ดร.ปิ่นสักก์ สุรัสวดี อธิบดีกรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่ง (ทช.), ดาโต๊ะ ไซม่อน ฟุง กรรมการผู้จัดการกลุ่มอควาวอล์ค (Aquawalk Group), คุณดาริล ฟุง ประธานเจ้าหน้าที่บริหารกลุ่มอควาวอล์ค (Aquawalk Group), ตัวแทนจากโรงแรมเกาะไม้ท่อน, ReShark, องค์กรไวล์เอด (WildAid) และทีมงานโครงการ StAR ประเทศไทย

เพื่อสนับสนุนการติดตามฉลามที่ปล่อยคืนสู่ธรรมชาติอย่างมีประสิทธิภาพ โครงการ StAR ประเทศไทย ขอความร่วมมือนักดำน้ำงดสัมผัสหรือเคลื่อนย้ายอุปกรณ์รับสัญญาณเสียงใต้น้ำ อุปกรณ์เหล่านี้มีความปลอดภัย ไม่เป็นอันตราย และมีความสำคัญต่อการวิจัย หากพบอุปกรณ์ที่ชำรุดหรือเสียหาย โปรดแจ้งเข้ามาที่เพจ “Spot the Leopard Shark – Thailand” พร้อมทั้งขอเชิญชวนนักดำน้ำร่วมโครงการวิทยาศาสตร์พลเมืองด้วยการส่งภาพถ่ายหรือวิดีโอของฉลามเสือดาวที่พบในน่านน้ำไทย ผ่านในช่องทางเดียวกัน การมีส่วนร่วมดังกล่าวมีความสำคัญอย่างยิ่งต่อการติดตามระยะยาวของฉลามเสือดาวที่ปล่อยคืนสู่ธรรมชาติและการประเมินแนวโน้มประชากร โดยเฉพาะอย่างยิ่งหากฉลามที่พบเห็นเป็นหนึ่งในฉลามภายใต้โครงการนี้

ขณะนี้โครงการกำลังอยู่ระหว่างการดําเนินการประเมินความสามารถในการดํารงอยู่ของประชากรฉลามเสือดาว (Population Viability Analysis – PVA) โดยข้อมูลดังกล่าวจะถูกนําไปวิเคราะห์ในโมเดลการฟื้นตัวของประชากรเพื่อตรวจสอบความเสี่ยงการสูญพันธุ์ของฉลามชนิดนี้ในประเทศไทยและวางแนวทางอนุรักษ์ เพื่อกำหนดจำนวนฉลามเสือดาวที่จำเป็นสำหรับการปล่อยคืนสู่ธรรมชาติ และมาตรการติดตามหลังการปล่อย

ในอีกไม่กี่เดือนข้างหน้าโครงการจะดําเนินการปล่อยฉลามเสือดาวกลุ่มที่สองกลับคืนสู่ธรรมชาติอย่างเป็นทางการและจะเริ่มเก็บข้อมูลจากเครื่องรับสัญญาณเสียงใต้น้ำที่ติดตั้งแล้วร่วมกับพันธมิตรภาครัฐ เพื่อติดตามการเคลื่อนที่ของฉลามเสือดาวสามตัวแรกต่อไปโครงการอนุรักษ์และฟื้นฟูประชากรฉลามเสือดาว หรือ StAR ประเทศไทย เป็นโครงการระดับนานาชาติริเริ่มโดยองค์กร ReShark ร่วมกับภาคีความร่วมมือระดับนานาชาติจากหลายภาคส่วน ทั้งหน่วยงานภาครัฐของไทย ภาคเอกชน และองค์กรอนุรักษ์ ได้แก่ กรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่ง (ทช.), กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช (อส.), กรมประมง (ปม.), อควาเรีย ภูเก็ต (Aquaria Phuket), โรงแรมเกาะไม้ท่อน, องค์กรไวล์ดเอด (WildAid), องค์กรโอเชียน บลู ทรี (Ocean Blue Tree) และนักวิจัยด้านฉลามและกระเบนกลุ่ม Thai Sharks and Rays โดยมีเป้าหมายเพื่ออนุรักษ์และฟื้นฟูประชากรฉลามเสือดาว (Stegostoma tigrinum) สัตว์ป่าคุ้มครองใกล้สูญพันธุ์ของไทย ที่มีบทบาทสำคัญต่อการรักษาความสมดุลของระบบนิเวศแนวปะการัง ด้วยวิธีการเพาะเลี้ยง ปล่อยกลับคืนสู่ธรรมชาติ และดำเนินโครงการอิงหลักวิทยาศาสตร์